बुटवल । विश्वव्यापी संकटमा रहेको कोरोना भाइरस यतिबेला विश्व नै तनाबमा छ । जसको उच्च जोखिममा रहेको नेपालमा पनि यसको नियन्त्रणका लागि लकडाउन घोषणा गरिएको छ । लगडाउन गरेको पनि ३ हप्ता पुगिसक्दा शहरहरुमा त पुर्ण कार्यान्वयन आयो । शहरमा मात्र नभएर गाउँघरमा पनि केहि हदसम्म कार्यान्वयन भएको पाउन सकिन्छ ।
कोरोना भाइरस र यसको बढ्दो जोखिमका साथै यसको त्रासले गाउँघरमा पनि प्रभाव पारेको पाइन्छन् । स्थानीय सरकारले जारी गरेका सुचनाहरुलाई पुर्ण पालना गर्दै आएका छन गाउँघरमा पनि। देशमा कोरोना नियन्त्रणका लागि नेपाल सरकारले केही कदम चाले जस्तै गाउँघरका आफ्नै नियमहरु बनाएर आफ्नो क्षेत्रबाट काम गरिरहेका छन।
गाउँघरका विभिन्न संघसंस्था, युवा लगायतको टिमले कोरोना बाट वच्न र बचाउन धेरै कदमहरु चालेको पाउन सकिन्छ । विभिन्न सचेतनामुलक कार्यक्रमहरु, मास्क वितरण तथा भिडभाड नियन्त्रण गर्ने खालका कार्यहरु शहरमा मात्र होइन गाउँघरमा पनि गर्दै आएको पाइन्छ। साथै गाडीहरु नियन्त्रणको गर्न स्थानीय बाटोहरु बन्द, नाकाहरु बन्द गर्दै आएका छन। एम्बुलेन्स तथा अत्यावश्यक सामाग्रीका गाडीहरुका लागि भने अनुमतिमा खुलाइदिने व्यवस्था मिलाइएको सम्बन्धित व्यक्तिहरु बताउछन् ।
यो कार्य आफ्नो सुरक्षा र सिङ्गो गाउँको सुरक्षाका लागि बाचौँ र बचाअौँ भन्ने उदेश्यका साथ स्थानिय जनता र सम्बन्धित निकायको समन्वयमा गरिएको स्थानीयहरु बताउछन् । यसका साथै गाउँमा कोरोना चहलपअल अत्याधिक बढ्दै गएको छ । नेपाल सरकारले एक प्रदेशबाट अर्को प्रदेश, एक स्थानिय तहबाट अर्को स्थानीय तहमा प्रवेश निषेध गरे जस्तै स्थानिय गाउँपालिका तथा वडापालिकाले पनि एउटा वडाबाट अर्को वडा, एउटा गाउँबाट अर्को गाउँ, एउटा टोलबाट अर्को टोल जान नपाउने सुचना जारी गरिएको छ। यो कुरा केही हदसम्म लागू भएता पनि पुर्णत कार्यान्वयनमा आउन सकेको छैन ।
यो समयमा गाउँघरमा मदिरा वेचविखन तथा सेवनमा पुर्ण रोक लगाइएको छ। यस्तो कार्य गरेमा सम्बन्धित निकायबाट कारबाहि गरिदै आएको छ। साथै गाउँले जिवनशैली, दाजुभाई दिदिबहिनीहरुको सामिप्यतामा केही खलल पुगेको महसुस गर्दै आएका छन यद्यपि उनिहरु बुझिरहेका छन, यस्तो हुनु हुदैन, जे गर्यो कोरोनाले गर्यो, कोरोनाको चहलपहल सकिएसँगै हाम्रो सम्बन्धमा एक बलियो प्रगाढ सिर्जना हुनेछ भन्ने कुरामा ढुक्क छन स्थानीय गाउँलेहरु ।
कोरोनाको चहलपहल तथा यसबाट भएको जनजीवन त्रासले गाउँघरको पुरानो परम्परा तथा जिवनशैलीमा प्रभाव पार्दै आएको छ । यतिबेला गाउँमा अर्मपर्म कार्य ठप्प छ। एकअर्काको काम गर्ने, आपसी सम्बन्ध कायम गर्ने, सहयोग गर्ने, अर्मपर्म गर्ने जस्ता कार्यहरु ग्रामीण जीवनशैली हुन। जुन कार्य यतिबेला गाउँघरमा हुन सकेका पनि छैनन। गाउँमा गहुँ, जौ जस्ता खाद्य भित्र्याउने समय छ। यी कार्य आफ्नो घरपरिवारका सदस्यहरुले मात्र गर्दै आएका छन । अनि गाउँघरमा बनाइदै गरेका घर लगायतका निर्माण कार्यहरु रोकिएका छन।
बनजङ्गलमा जानेको संङ्ख्या बढ्दो छ। यो समयलाई मध्येनजर गर्दै स्थानिय निकाय तथा संघसंस्थाहरुले वनजङ्गल नजाने, घरकै खेतबारीबाट ती साधनहरुको सदुपयोग गर्ने जस्ता कुराहरु आग्रह गरेता पनि पुर्णतः कार्यान्वयनमा आउन सकेको छैन। लकडाउनको समयमा घरमा केही काम नभएको र यो समयमा वनजङ्गलबाट दाउराघाँस जम्मा गर्ने समय भएकोले वनजङ्गल जाने उनिहरु बताउँछन् ।
यसरी गाउँले जीवन यतिबेला समग्रमा हेर्नुपर्दा सकारात्मक रुपमै हेर्नुपर्छ। सरकार र स्थानीय निकायले जारी गरेको सुचनालाई कहिकतै उलङ्घन गरेता उनिहरुको कार्य पनि उल्लेखनीय छ यद्यपि कोरोनाको प्रभाव परेकै छ। कोरोना भाइरस र यसबाट वच्न र बचाउन धेरै उल्लेखनीय र उदाहरणीय काम भैरहेकोमा ग्रामीण जिवनशैली उदाहरणीय बन्दै आएको छ।
( गुल्मी जिल्ला, मदाने गाउँपालिका अन्तर्गत रहेका गाउँघरमा रहेको जिवनशैलीलाई लिएर पत्रकार विवश विष्टले बनाएको स्थलगत रिपोर्ट )