काठमाडौं :- अन्तरराष्ट्रिय बजारमै घरजग्गा कारोबारमा मन्दी आइरहेको बेला नेपालमा पनि घरजग्गा बजार ओरालो लागेको छ ।घरजग्गाको सर्वाधिक कारोबार हुने महीनामै कारोबार घटेपछि नेपाली बजारमा पनि मन्दी लागेको हो की भन्ने आशंका उब्जाएको घरजग्गा व्यवसायीहरुले बताएका छन् । मंसिरको तुलनामा पुसमा घरजग्गा कारोबारबाट आउने राजस्व ४० करोड रुपैयाँले घटेको भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागले जनाएको छ । मंसिरमा ७ अर्ब रुपैयाँ राजस्व उठेकोमा पुसमा ६ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ मात्रै संकलन भएको हो । कारोबार संख्या भने मंसिर र पुसमा समान ७० हजार हाराहारी रहेको छ ।
गत वर्षको मंसिर/पुसमा भने मासिक ७५ देखि ८० हजार हाराहारी घरजग्गा किनबेच र करीब १० अर्ब रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको थियो ।सर्वाधिक घरजग्गा कारोबार हुने पूर्वी सहर इनरुवामा पुसमा जम्मा २ हजार मात्रै घरजग्गा किनबेच भएका छन् । जवकी विगतमा यहाँ मासिक ४/५ हजारसम्म घरजग्गा किनबेच हुने गरेका थिए ।मासिक २ हजारदेखि २ हजार ५०० सम्म घरजग्गा किनबेच हुने उपत्यकाका लगनखेल, भक्तपुरलगायतका ठाउँमा पनि पुसमा १५/१६ सयभन्दा धेरै घरजग्गा किनबेच हुन सकेनन् ।
एक हजार भन्दा बढी घरजग्गा किनबेच गर्ने कार्यालयको संख्या एक दर्जन भन्दा कम रहेको छ । झापा, विराटनगर, बेलबारी, जनकपुर, लगनखेल, भक्तपुर, चितवन, नेपालगञ्ज लगायतका कार्यालयले मात्रै एक हजार भन्दा धेरै घरजग्गा किनबेच गराएका छन् । विगतमा यी कार्यालयको कारोबार संख्या २/३ हजारभन्दा धेरै हुने गरेको थियो ।बैंकिङ क्षेत्रमा तरलता अभाव कायमै रहेकाले घरजग्गाको कारोबार बढ्न नसकेको व्यवसायीहरुले बताएका छन् ।
‘विगत ३/४ महीनादेखिनै घरजग्गा कारोबार सुस्ताएको छ । व्यवसायीले ५ प्रतिशत ब्याजदरमा लिएको ऋणको ब्याजदर बढेर १२/१३ प्रतिशत पुगिसकेको छ ।’ घरजग्गा व्यवसायी दिनेशलाल चुकेले भने, ‘यति लामो समय सम्म कारोबारमा मन्दी आयपछि नेपालमा पनि घरजग्गा क्षेत्रमा अन्तर्राष्ट्रिय बजारको जस्तै मन्दी आएको हो की भन्ने आशंका छ ।’
विगतमा उपत्यका बाहिर इनरुवा, विराटनगर, चितवन, पोखरालगायतका सहरमा कम्तिमा १० करोड रुपैयाँ बढी राजस्व आउने गरेकोमा पुसमा भने चितवन र पोखरामा मात्रै १० करोड रुपैयाँभन्दा बढी राजस्व आएको छ । यी बाहेक उपत्यका बाहिरका कुनैपनि कार्यालयले पुस महीनामा ८ करोड रुपैयाँ भन्दा धेरै राजस्व संकलन गर्न सकेनन् ।उपत्यमा पनि ५० करोड बढी राजस्व संकलन गर्ने लगनखेलको राजस्व ३७ करोडमा झरेको छ । लगनखेलकै हाराहारी राजस्व संकलन गर्ने डिल्लीबजार मालपोत कार्यालयले पनि ३२ करोड रुपैयाँ मात्रै राजस्व संकलन गरेको विभागको तथ्याङ्क छ ।
सस्तोमा जग्गा बेच्दै व्यवसायी
बैंकबाट लिएको ऋणको ब्याज खप्टिदै गएपछि दवावमा परेका व्यवसायीले मूल्य घटाएरै भएपनि जग्गा बेच्न शुरु गरेको चुकेले बताए । यो मन्दी अझै लम्बिदै गएमा दर्जनौ व्यवसायी नेपालमा पनि टाट पल्टिन सक्ने उनको विश्लेषण छ ।‘धेरै बैंक ऋण र थोरै आफ्नो पूँजी लगानी गरेका व्यवसायीहरु अफ्ठेरोमा परिसकेका छन्’, चुकेले भने, ‘बैंकले ऋण दिन सक्दैनन्, हामि नै ऋण मिलाइ दिन्छौ भन्दा पनि किन्ने मान्छे छैनन् । अनि अफ्ठेरै परेका व्यवसायीले मूल्य घटाएर जग्गा बेच्न शुरु गरिसकेका छन् ।’
यो अवस्था लम्बिदै गएमा अरु व्यवसायीले पनि घरजग्गाको मूल्य घटाएर बेच्नु पर्ने अवस्था आउने उनको भनाइ छ ।‘कारोबार घटेपछि अहिलेपनि जग्गाको मूल्य बढेको छैन’, उनले भने, ‘पोहोर किनेको मूल्यमै जग्गा विक्री गरिरहेका छौ। तर पनि कारोबार सुध्रिने लक्ष्यण छैन ।’आगामी फागुन चैत्र सम्म रेमिट्यान्स बढ्ने र घरजग्गा कारोबार पनि बढ्ने अपेक्षा गरेको चुकेले बताए । यो मन्दी २/३ महिना अरु लम्बिएमा भने धेरै व्यवसायीहरु टाट पल्टिने उनको चिन्ता छ ।
